Nationale Monitor Geldzorgen

De zorgen van Nederlanders over de energierekening zijn toegenomen. Waar in september 2023 24% zich zorgen maakte over de energierekening, ligt dat percentage in december 2023 op 27%. De zorgen over de zorgkosten, huishoudelijke uitgaven, woonlasten en vervoerkosten zijn gelijk gebleven ten opzichte van de voorgaande meting.
Ook in december 2023 hadden mensen in de lage inkomensgroep de meeste geldzorgen, vergeleken met mensen in de midden en hoge inkomensgroepen. Dit gold voor alle bronnen van geldzorgen die we hebben onderzocht. Zo maakt bijvoorbeeld 38% van de mensen met een laag inkomen zich zorgen over de energierekening versus 18% van de mensen met een hoog inkomen.
Tussen september en december is er niets veranderd in de financiële weerbaarheid. Het blijft opvallend dat circa drie kwart (73%) van de Nederlanders aangeeft vandaag makkelijk een onverwachte uitgave (zo hoog als hun maandelijks inkomen) te kunnen betalen zonder geld te lenen. Voor het overige kwart (27%) kan een onverwachte hoge rekening dus het begin zijn van een schuld.
De Nationale Monitor Geldzorgen bevat ook een maat voor financiële stress, die we met behulp van een infographic in beeld hebben gebracht. Bijna een op de vijf Nederlanders (18%) ervaart financiële stress. In tegenstelling tot geldzorgen zien we bij financiële stress geen verandering door de tijd heen. Verdiepende analyses laten zien dat financiële stress samenhangt met een lager mentaal welzijn, minder zelfvertrouwen en minder ervaren sociale steun.
De grafieken hieronder tonen de resultaten van de laatste vier metingen. Eerdere metingen zijn te vinden onder het kopje ‘Meer cijfers uit de Nationale Monitor Geldzorgen’.

Financiële stress

De Nationale Monitor Geldzorgen bevat ook een vragenlijst die meet hoeveel financiële stress iemand ervaart: de Psychological Inventory of Financial Scarcity (PIFS). Onderstaande infographic brengt deze maat in beeld.

Mensen voelen financiële stress als ze vaak geld tekortkomen en weinig controle ervaren over hun geldzaken. Mensen met financiële stress hebben vaak geldzorgen en zijn ze vooral bezig met hun huidige financiële situatie en minder met de toekomst.

Geldzorgen zijn negatieve gevoelens die mensen hebben als ze nadenken over een mogelijke verslechtering van hun financiële situatie. Iemand met geldzorgen hoeft niet per se financiële stress te ervaren. Dit ontstaat pas wanneer geldzorgen gepaard gaan met het ervaren van geldgebrek en het voelen van weinig controle over geldzaken.

Onze analyses laten zien dat financiële stress met name voorkomt in lage en midden inkomensgroepen en mensen met (vs. zonder) financiële stress hebben in mindere mate een spaarbuffer. Verdiepende analyses laten verder zien dat financiële stress samenhangt met een lager mentaal welzijn, minder zelfvertrouwen en minder ervaren sociale steun. Deze resultaten komen overeen met eerder onderzoek dat is gedaan naar financiële stress.

Meer cijfers uit de Nationale Monitor Geldzorgen

In de links hieronder staan tabellen met frequenties van alle antwoorden en gemiddeldes ten aanzien van bronnen van geldzorgen en financiële weerbaarheid. Ook staan er tabellen waarin die resultaten zijn uitgesplitst naar inkomen (laag, midden en hoog). Verder zijn tabellen toegevoegd van de correlatie tussen financiele stress met bronnen van geldzorgen en financiële weerbaarheid. Tot slot zijn ook de grafieken van voorgaande metingen toegevoegd.

Tabellen bronnen van geldzorgen - 6 metingen(175 kB)
Tabellen bronnen van geldzorgen - uitgesplitst naar inkomen - 6 metingen(301 kB)
Tabellen financiële weerbaarheid - 6 metingen(188 kB)
Tabellen financiële weerbaarheid - uitgesplitst naar inkomen - 6 metingen(303 kB)
Tabellen correlatie tussen financiele stress, bronnen van geldzorgen en weerbaarheid(197 kB)
Grafieken voorgaande metingen - 1 tm 4 - bronnen van geldzorgen en financiële weerbaarheid(745 kB)

Over de Monitor

De Nationale Monitor Geldzorgen onderzoekt hoe het financieel gaat met Nederlanders. Over welke geldzaken maken ze zich zorgen? Hoeveel financiële stress ervaren zij? En hoe financieel weerbaar zijn zij? Dat kan snel veranderen in deze roerige tijden. Daarom meten we dit bij een grote en representatieve steekproef van Nederlandse huishoudens. Zo krijgen we zicht op schommelingen door actuele veranderingen in de omgeving van de Nederlanders (in hun eigen leven, in Nederland en in de wereld). Ieder kwartaal publiceren we een update. Geldzorgen, financiële stress en financiële weerbaarheid zijn namelijk niet in een momentopname te vatten. De werkelijkheid is veel dynamischer.

Over het panel

De metingen worden afgenomen in het LISS-panel van Centerdata, een panel dat speciaal is geïnitieerd voor wetenschappelijk, maatschappelijk en beleidsrelevant onderzoek. Het is een kanssteekproef van huishoudens uit het bevolkingsregister van het Centraal Bureau voor de Statistiek (en kent daardoor geen zelf-selectie). Indien een huishouden niet beschikt over een breedbandverbinding en/of computer, dan krijgt het van Centerdata de benodigde apparatuur in bruikleen om alsnog deel te kunnen nemen aan het panel.

Onderzoeksverantwoording

Ieder kwartaal wordt aan een steekproef van minimaal 1.500 personen gevraagd om 15 vragen te beantwoorden. Lees meer over de onderzoeksverantwoording.

Enkele resultaten uit de laatste meting (december 2023)