Dit artikel verscheen in de app van Buut, om ouders te helpen met de geldzaken van hun kind.

‘Alles is zó goedkoop!’ Hoe je kind nuchter blijft in de Black Friday-gekte

Black Friday: de dag waarop alles in de aanbieding lijkt, en jouw tiener opeens de adrenaline voelt van een koopje scoren. ‘Het is een briljante marketingmachine,’ zegt Christian Meijer, hoofd van Wijzer in geldzaken, een initiatief van onder meer het ministerie van Financiën, banken en verzekeraars. ‘Black Friday is bedoeld om je hebberig te maken. Prima, zolang je maar weet wat er gebeurt, en even nadenkt of je het echt nodig hebt.’

Wat is Black Friday eigenlijk?

De laatste vrijdag van november staat volledig in het teken van koopjesjacht. Webshops draaien overuren, kortingsbanners flitsen in beeld en elk product lijkt opeens spotgoedkoop. ‘Sommige aanbiedingen zijn echt goed,’ zegt Meijer. ‘Maar in veel gevallen is de prijs eerder wat opgehoogd, om daarna weer “spectaculair” te dalen. Goed om te beseffen: winkels verdienen er nog steeds op, anders zouden ze het niet doen.’

Black Friday is dus geen cadeautje voor consumenten, maar een slim bedacht omzetmoment. En dat werkt: we voelen massaal de FOMO (fear of missing out). ‘Het idee dat je nu moet toeslaan, omdat het morgen te laat is, brengt je hoofd op hol,’ zegt Meijer. ‘Dan vergeet je je spaardoel of wat je eigenlijk met dat geld wilde doen.’

De trucs (en waarom ze zo goed werken)

Er zijn veel manieren waarop winkels onze hersenen proberen te prikkelen. Denk aan:

• Aftelstress: ‘Nog 2 uur geldig!’
• Schaarste: ‘Nog 3 op voorraad!’
• Sociale druk: ‘145 anderen bekijken dit product nu.’

En ja, ook wij als volwassenen trappen erin. ‘Maar jongeren zijn er net wat gevoeliger voor,’ vertelt Meijer. ‘Hun hersenen zijn nog in ontwikkeling. Het gebied dat helpt om impulsen te beheersen, is nog niet af. Dus als alles schreeuwt dat het nú moet, is het extra lastig om te wachten of na te denken.’

Een feestje voor koopjes… en oplichters

Niet alleen winkels liften mee op de hype. Ook oplichters zien hun kans schoon. De politie ziet jaarlijks in december, rondom de feestdagen en al vanaf Black Friday, een piek in het aantal aangiftes. Nepwebshops zien eruit als echte winkels, compleet met logo’s, reviews en “Black Friday Deals”. Maar na betaling blijft het pakket uit, en is het geld verdwenen. ‘Tieners zijn onder normale omstandigheden al gevoelig voor schaarste, maar tijdens Black Friday al helemaal,’ zegt Meijer.

Hoe blijf je nuchter (zonder het plezier te verliezen)?

Volgens Meijer hoeft Black Friday geen verboden terrein te zijn. ‘Gebruik het moment juist om met je kind te praten over geld en verleiding. Als het spaart voor een koptelefoon of tablet, is dit misschien het perfecte moment om een goede deal te scoren. Maar laat het een bewuste keuze zijn, geen spontane klik.’

Vijf tips van Wijzer in geldzaken:

• Begin op tijd
  Vraag in de weken ervoor al waar je kind voor spaart, en of Black Friday daar iets aan kan bijdragen, of juist roet in het eten gooit.
• Check de prijs
  Websites als Tweakers Pricewatch en Keepa houden prijsontwikkelingen bij. Daar kun je zien of de korting echt zo uniek is.
• Maak een 24-uursregel
  Zet het product in het winkelmandje, en slaap er een nacht over. Vaak denkt je tiener er de volgende dag al anders over.
• Herken nepdeals
  Ziet een deal er te gelikt uit, zijn er nauwelijks recensies of is de prijs te mooi om waar te zijn? Grote kans dat je te maken hebt met een nepwebshop.
• Praat over ‘Green Friday’
  Koop eens niets, of bedenk samen iets anders: een cadeau maken, iets doneren, een boom planten of gewoon lekker een dag offline.