“Financieel gedrag als uitgangspunt voor inrichting pensioenstelsel”

(1) Behoud verplicht pensioensparen voor werknemers, maar (2) geef daarbinnen beperkte individuele keuzemogelijkheden. (3) Overweeg automatische pensioenopbouw met uitstapmogelijkheid voor werknemers die buiten de aanvullende pensioenopbouw in de tweedepijler vallen en voor zelfstandigen. (4) En geef mensen effectieve ondersteuning bij het maken van hun keuzes. Deze vier aanbevelingen bepleit Platform Wijzer in geldzaken in haar advies "Pensioenstelsel en keuzegedrag" aan het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in het kader van De Nationale Pensioendialoog.

“Beperkte keuzemogelijkheid vergroot betrokkenheid bij opbouw werknemerspensioen”
Verschillende gedragswetenschappelijke onderzoeken laten zien waarom mensen beperkte aandacht hebben voor het onderwerp pensioen. Teveel keuzemogelijkheden en een te grote complexiteit van afwegingen ontmoedigen mensen om daadwerkelijk keuzes te maken. Echter, het platform verwacht dat de introductie van beperkte keuzemogelijkheden de betrokkenheid van de consument zal vergroten. Het krijgen van meer zeggenschap zal als positief worden ervaren.

“Doorbreek ‘status quo’ zelfstandigen en werknemers zonder pensioenopbouw” Acht procent van alle werknemers bouwt geen pensioen op in een werknemerspensioenregeling. Daarnaast bouwt een groeiende groep zelfstandigen, bijna 15 procent, geen aanvullend pensioen op. Beide groepen lopen bij pensionering het risico op grote inkomensterugval. In discussies over ons pensioen staan vaak de argumenten van het behouden van keuzevrijheid, tegenover de paternalistische benadering van mensen verplicht voldoende te laten sparen voor hun oudedagsvoorziening. Het automatische sparen met een uitstapmogelijkheid lijkt een tussenoplossing. Een voordeel hiervan is dat het de ‘status quo’ doorbreekt en tegelijkertijd de keuzemogelijkheden in tact laat. Deelnemers behouden de keuze om uit te stappen. Wijzer in geldzaken verwacht dat deze optie voor een grotere groep uiteindelijk tot betere pensioenopbouw gaat leiden en het risico op inkomensterugval verlaagt.

“Effectieve ondersteuning bij keuzes onmisbaar”
Als keuzemogelijkheden worden geboden, dan is een effectieve ondersteuning onmisbaar om mensen hier gebruik van te laten maken. Gebruik van informatietechnologie, zoals de verwerking van persoonlijke data in slimme online tools, helpt mensen bij het maken van keuzes en levert ook een bijdrage aan de verwachtingen over de hoogte van het pensioeninkomen.

“Inrichting pensioenstelsel bepalend voor verantwoord financieel gedrag”
Wijzer in geldzaken stelt in haar advies dat de inrichting van het pensioenstelsel en het vertrouwen van de consument hierin, een cruciale basis vormt voor verantwoord financieel gedrag. Door teleurstelling en/of financiële problemen op de oude dag te voorkomen, blijft er voldoende draagvlak in de samenleving voor de manier waarop het Nederlands pensioenstelsel is georganiseerd.

Meer informatie

• Bijdrage Wijzer in geldzaken aan de Nationale Pensioendialoog